Μεγάλη πρόκληση χαρακτηρίζει ο Άγγελος Λοΐζου, ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Κύπρου (ΣΤΕΚ), την εξάρτηση του τουρισμού από λίγες μόνο αγορές. Σε συνέντευξή του στον «Φ» ο  κ. Λοΐζου, που ήταν ο τελευταίος πρόεδρος του ΚΟΤ πριν την μετεξέλιξη του Οργανισμού σε υφυπουργείο, σημειώνει πως για ανάπτυξη νέων αγορών απαιτείται και αύξηση του κονδυλίων του Υφυπουργείου Τουρισμού και τονίζει επίσης πως η λέξη φιλοξενία θα αποτελεί πλέον το κυριότερο μέτρο σύγκρισης μεταξύ ανταγωνιστικών χωρών σε μια εποχή που οι τουρίστες δικανούνται όλο και λιγότερα οργανωμένα.

Όλα δείχνουν πως παρά την απώλεια των Ρώσων και Ουκρανών τουριστών η φετινή χρονιά θα είναι καλύτερη όσον αφορά τις αφίξεις και τουριστικά αποτελέσματα. Συμμερίζεστε αυτές τις εκτιμήσεις;

Αν και τα τελευταία χρόνια μάθαμε να ζούμε με την αβεβαιότητα, μέχρι στιγμής τα στοιχεία δείχνουν πως οι αφίξεις θα είναι σε αρκετά καλύτερο επίπεδο από πέρσι. Εκτιμούμε γύρω στο 75% των αφίξεων του 2019 αν δεν αλλάξει κάτι δραματικά. Όπως δείχνουν τα δεδομένα μέχρι στιγμής οι αφίξεις είναι μειωμένες κατά περίπου 25% σε σχέση με τους πρώτους μήνες του 2019, ενώ αντίστοιχα τα έσοδα είναι μειωμένα κατά 17%. Θεωρούμε πως μέρος της αύξησης των εσόδων σχετίζεται με την άνοδο των δαπανών για κάλυψη της απότομης ανατίμησης κάποιων βασικών εξόδων και όχι κατ’ ανάγκη με καθαρή αύξηση των τουριστικών εσόδων.

Πώς διαχειρίστηκαν οι ξενοδόχοι την απώλεια των Ρώσων; Υπάρχουν μονάδες που δεν λειτούργησαν; Έγινε προσπάθεια προσέλκυσης νέων αγορών;

Όταν ξεκινάς την χρονιά με την ελπίδα ότι θα αποτελέσει την απαρχή μίας νέας περιόδου μετά από την πανδημία, σίγουρα η απώλεια της δεύτερης μεγαλύτερης αγοράς και μίας μικρότερης, κάθε άλλο παρά θετική εξέλιξη μπορεί να είναι. Ειδικά για κάποιες ξενοδοχειακές μονάδες που λειτουργούσαν σε μεγάλο ποσοστό με Ρώσους τουρίστες. Η συντριπτική πλειοψηφία των ξενοδοχειακών μονάδων σε όλες τις επαρχίες λειτούργησαν κανονικά κατά τη φετινή περίοδο και έγιναν προσπάθειες για προσέλκυση τουριστών από άλλες αγορές. Ωστόσο, δεν είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί από τη μία μέρα στην άλλη ή χωρίς οργανωμένη και συντονισμένη προσπάθεια. Για να επιτευχθεί ο στόχος αύξησης των αφίξεων από υφιστάμενες, αλλά και νέες αγορές τα επόμενα χρόνια απαιτούνται γενναίες αποφάσεις και τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Μόνο έτσι θα περιοριστεί η εξάρτηση από λίγες αγορές και οι επιπτώσεις σε περιπτώσεις απρόβλεπτων γεγονότων, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, να είναι πιο διαχειρίσιμες.

Θεωρείτε πως αποτελεί αγκάθι για τον τουρισμό γενικότερα η εξάρτηση από δύο-τρεις αγορές; Πώς μπορεί αυτή η εικόνα να βελτιωθεί; 

Προφανώς και αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Το βλέπουμε αυτήν την περίοδο με τους Ρώσους τουρίστες, το είδαμε και σε μικρότερο βαθμό πριν μερικά χρόνια με τους Βρετανούς. Αρχικά με τις χρεοκοπίες της Cypriana και της Thomas Cook και στη συνέχεια με την αβεβαιότητα που είχε προκαλέσει το Brexit. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο ούτε επιτυγχάνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Σίγουρα απαιτείται αύξηση του προϋπολογισμού του Υφυπουργείου Τουρισμού για προβολή και προώθηση και των κονδυλίων για κίνητρα που θα ενισχύσουν την αεροπορική συνδεσιμότητα. Χρειάζεται επίσης να γίνει εξειδικευμένη μελέτη για τις συνήθειες των ταξιδιωτών από τις αγορές στόχους ώστε να μπορούμε να καλύψουμε τις απαιτήσεις τους μέσω συνεχούς προσαρμογής του δικού μας προϊόντος. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη επίσης τις αλλαγές που έφερε η πανδημία στις προτεραιότητες των τουριστών. Όπως την αύξηση του ποσοστού εκείνων που διευθετούν τις διακοπές τους από μόνοι τους αντί μέσω κάποιου οργανωτή ταξιδιών. Πιστεύουμε πως φέτος περίπου το 50% των τουριστών που θα έρθουν στην Κύπρο θα είναι μεμονωμένα. Η μεγάλη πλειοψηφία όσων θα ταξιδέψουν σε μία άλλη χώρα, αναζητεί ποιότητα, δίνει έμφαση σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας, επιδιώκει δραστηριότητες έξω στη φύση. Και το κυριότερο, οι τουρίστες πλέον ψάχνουν για νέους προορισμούς και νέες εμπειρίες. Η έννοια της λέξης φιλοξενία γίνεται ακόμα πιο επιτακτική και θα αποτελεί το κυριότερο μέτρο σύγκρισης μεταξύ ανταγωνιστικών χωρών.

Διαχρονική θέση του ΣΤΕΚ είναι πως πρέπει η Πολιτεία και οι τουριστικοί φορείς να στρέψουν την προσοχή τους όχι μόνο στις αφίξεις αλλά και στα έσοδα και στην ποιότητα του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;

Το 2001 οι αφίξεις τουριστών στην Κύπρο ήταν 2.7 εκατ. και τα έσοδα σχεδόν 2.2 δισ. ευρώ. Το 2019 που οι αφίξεις έφτασαν τα 3.9 εκατ. τα τουριστικά έσοδα ήταν μόλις 2.6 δισ. ευρώ. Δηλαδή οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά περίπου 40% και τα έσοδα κατά μόλις 22%. Η Κύπρος μπορεί να καταστεί πιο ποιοτικός προορισμός αν στοχευμένα και μεθοδικά αξιοποιήσουμε πλήρως τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας. Για τον ΣΤΕΚ, ποιοτικός τουρισμός δεν είναι μόνο οι τουρίστες με μεγάλα εισοδήματα, αλλά πρωτίστως τουρίστες με Παιδεία, με την ευρύτερη έννοιά της, η οποία θα επιτρέψει δηλαδή στον επισκέπτη να σεβαστεί, να γνωρίσει, να εκτιμήσει και να απολαύσει τον τόπο μας χωρίς να επιβαρύνει το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και την ίδια στιγμή να αποτελέσει ένα ακόμα πρεσβευτή της χώρας στο εξωτερικό.

Η έλλειψη προσωπικού και οι μισθοί

Ερωτηθείς για το θέμα της έλλειψης εργατικού δυναμικού ο κ. Λοΐζου επιβεβαιώνει πως παραμένει πρόβλημα, υποστηρίζοντας ότι «ο ΣΤΕΚ έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου ακόμα και πριν την πανδημία αφού από τότε το πρόβλημα ήταν εμφανές». Υποστήριξε πως «χρειάζεται μία ριζική προσέγγιση του θέματος με σωστές πρακτικές και κίνητρα για προσέλκυση και εκπαίδευση του κατάλληλου προσωπικού. Τόσο για να αυξηθεί η παραγωγικότητα, αλλά κυρίως για να βελτιωθεί η προσφερόμενη ποιότητα εξυπηρέτησης. Με αυτόν τον τρόπο θα βελτιωθούν περαιτέρω και οι αμοιβές των εργαζομένων». Ερωτηθείς εάν το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού υφίσταται λόγω των χαμηλών αμοιβών στον κλάδο, ανέφερε μεταξύ άλλων πως «τα ξενοδοχειακά επαγγέλματα είναι από τα καλύτερα ρυθμιζόμενα στην Κύπρο». «Δυστυχώς, όμως, για πολλά χρόνια οι εμπλεκόμενοι φορείς επικεντρώνονταν στα διαδικαστικά των συλλογικών συμβάσεων και όχι στην ουσία των εργασιακών ζητημάτων. Έτσι, στην πορεία χάθηκε ένας από τους θεμέλιους λίθους πάνω στους οποίους οικοδομούνται οι σχεδιασμοί για βιώσιμη ανάπτυξη του οποιουδήποτε τομέα: το ανθρώπινο δυναμικό», κατέληξε.

Περισσότερα: https://www.philenews.com/oikonomia/kypros/article/1531213/memonomena-to-50-ton-toyriston-fetos