Το 2021 αποτέλεσε ακόμα μία δύσκολη χρονιά για τον τουριστικό τομέα στην Κύπρο και διεθνώς. Παρόλο που η επιστημονική κοινότητα έκανε σημαντικά βήματα προόδου στην προσπάθεια για αντιμετώπιση της πανδημίας, εντούτοις, αποδείχθηκε στην πράξη πως η υγειονομική κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός θα χρειαστεί αρκετά χρόνια για να ξεπεραστεί πλήρως. Σ’ αυτό το γεμάτο αβεβαιότητα περιβάλλον, ο τουριστικός τομέας δοκιμάστηκε έντονα. Στην Κύπρο, το πρώτο μισό του έτους ήταν αποκαρδιωτικό ενώ ευτυχώς η κατάσταση βελτιώθηκε σταδιακά μετά τον Ιούνιο.
Ωστόσο, ακόμα είμαστε μακριά από την πλήρη επάνοδο σε προ πανδημίας επίπεδα. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού οι τουριστικές αφίξεις διεθνώς κυμάνθηκαν στο -75% σε σχέση με το 2019 ενώ οι διαθεσιμότητα για αεροπορικές θέσεις εξακολουθούσε να παραμένει μειωμένη κατά 65%. Όσον αφορά τον ξενοδοχειακό τομέα, οι κρατήσεις ήταν μειωμένες κατά 40% και οι πληρότητες κυμάνθηκαν γύρω στο 60%. Στην Κύπρο, οι πληρότητες κυμάνθηκαν μεταξύ 40%-50%. Αν και ελπίζουμε πως το 2022 θα είναι έτος σημαντικής ανάκαμψης για τον τομέα, αναγνωρίζουμε πως υπάρχουν πολλές παράμετροι οι οποίες μπορεί να ανατρέψουν τις προσδοκίες.
Προφανώς η πλέον σημαντική παράμετρος είναι η πορεία της πανδημίας, με την πρόσφατη μετάλλαξη «Όμικρον» να μας υπενθυμίζει πως τα δεδομένα μπορεί να αλλάξουν από τη μία στιγμή στην άλλη. Γι’ αυτό κι εμείς υποστηρίζουμε σθεναρά την εφαρμογή των μέτρων και των πρωτοκόλλων που εισηγούνται οι επιστήμονες. Σε περίπτωση πάντως που η εξέλιξη της πανδημίας είναι θετική, τότε ο τουριστικός τομέας παρουσιάζει σημαντικές προοπτικές ανάκαμψης τη νέα χρονιά. Οι άνθρωποι έδειξαν πως θέλουν να ταξιδέψουν και να κάνουν διακοπές. Αυτά είναι τα μηνύματα που λαμβάνουμε από το εξωτερικό κι από τους διοργανωτές ταξιδιών.
Ωστόσο, ο τουριστικός τομέας και ειδικά ο ξενοδοχειακός δεν απειλούνται μόνο από την πανδημία για τη νέα χρονιά. Για τα μέλη μας, μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η δυστοκία στην εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού. Το φαινόμενο είχε αρχίσει να γίνεται ορατό από το 2019 αλλά το 2021 έγινε πολύ πιο έντονο έστω κι αν οι πληρότητες των ξενοδοχειακών μονάδων ήταν χαμηλές. Αντίστοιχο πρόβλημα αντιμετωπίζουν κι άλλες χώρες όπως η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Γαλλία, η Αυστρία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Με δεδομένο λοιπόν ότι σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες που θεωρούνται τουριστικοί προορισμοί αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, ζητήσαμε όπως επιτραπεί άμεσα η εργοδότηση ατόμων από τρίτες χώρες. Διαδικασία που χρειάζεται αρκετούς μήνες ώστε να δοθούν οι αναγκαίες άδειες αλλά και για εκπαίδευση του νέου προσωπικού. Σε περίπτωση που το ζήτημα δεν επιλυθεί, οι ξενοδοχειακές μονάδες δεν θα μπορούν να εξυπηρετήσουν τις όποιες αυξημένες ροές τουριστών με αποτέλεσμα είτε να δέχονται λιγότερους τουρίστες είτε να κινδυνεύει να τεθεί εν αμφιβόλω η παρεχόμενη ποιότητα των υπηρεσιών. Ο ΣΤΕΚ, ο οποίος από την πρώτη μέρα ίδρυσής του θέτει ως προμετωπίδα των προσπαθειών του την ποιοτική αναβάθμιση και διαφοροποίηση του κυπριακού τουριστικού προϊόντος, ανησυχεί ιδιαίτερα για το τι μέλλει γενέσθαι. Η πανδημία έχει διαφοροποιήσει για πάντα τις απαιτήσεις του σύγχρονου τουρίστα και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να του προσφέρουμε ένα μοναδικό προϊόν βασισμένο στην ποιότητα που θα προάγει την βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα. Εδώ και χρόνια τονίζουμε ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στο εισόδημα από τον τουρισμό και την προστιθέμενη αξία που δημιουργεί στη χώρα και όχι στο κατά κεφαλήν μέτρημα των επισκεπτών.
Άλλη μία σημαντική πρόκληση για το 2022 είναι η αύξηση του κόστους ενέργειας. Ζήτημα το οποίο έρχεται να προστεθεί στα σοβαρά προβλήματα που προκάλεσε την τελευταία διετία στους ισολογισμούς των ξενοδοχειακών εταιρειών η πανδημία. Καθώς βρισκόμαστε σε ένα στάδιο επανατοποθέτησης του κυπριακού τουριστικού προϊόντος στη διεθνή αγορά, ενδεχομένως να είναι η κατάλληλη χρονική συγκυρία για επιβολή μορατόριουμ στη δημιουργία νέων ξενοδοχειακών κλινών -λαμβάνοντας υπόψη τις χιλιάδες κλίνες που εισέρχονται κάθε χρόνο στην αγορά μέσω πλατφόρμων τύπου Airbnb- και επικέντρωση στην αναβάθμιση υφιστάμενων ξενοδοχειακών μονάδων.
Όπως λοιπόν γίνεται αντιληπτό, και το 2022 θα είναι μία χρονιά γεμάτη αβεβαιότητα και πολλές προκλήσεις. Ωστόσο, θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι πως θα υπάρξει ουσιαστική ανάκαμψη, συνοδευόμενη από όλες εκείνες τις δράσεις που θα εκσυγχρονίσουν και θα αναβαθμίσουν το τουριστικό μας προϊόν. Ας μην ξεχνάμε πως τα διαχρονικά προβλήματα όπως οι πιέσεις των οργανωτών ταξιδίων, η εποχικότητα, οι φτωχές επιδόσεις των ειδικών μορφών τουρισμού και η υπερεξάρτηση από τις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας εξακολουθούν να υφίστανται.
Επειδή τους τελευταίους μήνες γίναμε μάρτυρες μίας προσπάθειας υποβάθμισης της συνεισφοράς του τουριστικού τομέα στην ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας, θα ήθελα να τονίσω πως κάτι τέτοιο δεν υφίσταται. Με τα κατάλληλα μέτρα, τολμηρές αποφάσεις και θέληση ο τουρισμός θα εξακολουθήσει να είναι ο βασικότερος πυλώνας της κυπριακής οικονομίας.
** Άρθρο της Δήμητρας Καραντώκη, Αντιπροέδρου του ΣΤΕΚ
